សារមន្ទីរទាំង១០ ដែលមានរូបរាងអស្ចារ្យចម្លែកៗជាងគេក្នុងពិភពលោក
មានសំនួរជាច្រើន ទាក់ទងនឹងសារមន្ទីរដែលអ្នកបានស្គាល់ ដូចជា តើនៅក្នុងសារមន្ទីរនេះ មានការតាំងពិព័រណ៍ស្ដីអំពីអ្វី? ជាវត្ថុបូរាណ ឬជាការបង្ហាញនូវការរកឃើញថ្មីៗ នៃវិទ្យាសាស្ត្រ? ប៉ុន្តែសំនួរទាំងនេះ មិនពិបាកក្នុងការរកចម្លើយទេ ព្រោះអ្នកបានស្គាល់សារមន្ទីនេះរួចហើយ។ ច្រើនណាស់ អ្នកគ្រាន់តែចូលទៅក្នុងសារមន្ទីរ អ្នកនឹងដឹងពីប្រធានបទ ដែលសារមន្ទីរចង់តាំងបង្ហាញភ្លាម។ តែសំខាន់ត្រង់ថា តើមានសារមន្ទីរប៉ុន្មានហើយ ដែលអ្នកបានស្គាល់ ?
ទស្សនាវដ្ដីមនោរម្យ.អាំងហ្វូ សូមនាំមកជម្រាបជូនលោកអ្នក គ្រាន់ជាចំណេះដឹងបន្ថែមក្នុងការស្វែងយល់ នូវសារមន្ទីរចំនួន១០ ដែលមានរូបរាងអស្ចារ្យចម្លែកៗជាងគេក្នុងពិភពលោក។
សារមន្ទីរ គន់ស្ថាអូស (Kunsthaus) នៅទីក្រុងហ្គ្រាស នៃប្រទេសអូទ្រីស។
នៅបស្ចឹមលោកពីពេលមុនក៏ដូចជានៅកម្ពុជា វត្ថុតាំងពិពណ៌ត្រូវបានគេតាំងនៅក្នុងសារមន្ទីរ។ ប៉ុន្តែសម្រាប់សម័យកាលបច្ចុប្បន្ន នៅប្រទេសលោកខាងលិចជាច្រើន គំនិតនេះត្រូវបានវិវត្ត ដោយគេបានគិតថា គឺសារមន្ទីរខ្លួនឯង ជាវត្ថុសិល្បៈដែលគួរតែគេចង់ទស្សនា សូម្បីតាំងរូបរាងពីខាងក្រៅ។
បណ្ដាស្ថាបត្យករក្នុងប្រទេសទាំងនោះ បានរចនារូបរាងរបស់សារមន្ទីរ ដែលពួកគេត្រូវសង់ ទៅតាមគំនិតផ្សេងៗពីគ្នា។ គំនិតខ្លះ ស្ថាបត្យករបានដកស្រង់ ចេញពីស្នាដៃសិល្បៈសូន្យរូបរបស់វិចិត្រករ ឬអ្នកឆ្នៃម៉ូដណាមួយ។ គំនិតខ្លះទៀត ត្រូវបញ្ចេញទៅតាមការស្រមើស្រមៃហួសពីការស្មាន និងពិបាកក្នុងការសាងសង់នោះក្រៃលែង។ ជាពិសេសទៅទៀត ស្នាដៃស្ថាបត្យកម្មខ្លះនៃសារមន្ទីរទាំងនេះ ត្រូវចំណាយទឹកប្រាក់ រហូតដល់ទៅរាប់សិបរយលានអ៊ឺរ៉ូ។
សូមទស្សនា សារមន្ទីដ៏អស្ចារ្យៗទាំង១០ដូចតទៅ៖
សារមន្ទីរ ហ្គូសេនហេម ដឺប៊ីបាវ (Guggenheim de Bilbao) នៅប្រទេសអេស្ប៉ាញ ជាសារមន្ទីរដែលដាក់តាំងសិល្បៈទំនើប និងការឆ្នៃគំនិតថ្មី។ ស្ថាបត្យកររបស់សំណង់នេះ មានឈ្មោះថា ហ្វ្រង់ ហ្គេរី (Frank Gehry) ជាជនជាតិអាមេរិកាំង កាត់កាណាដា។ សារមន្ទីរនេះ ជាសារមន្ទីរមួយនៃ មូលនិធិសូឡូម៉ុង រ. ហ្គូសេនហេម (Solomon R. Guggenheim) ដែលមានសារមន្ទីរជាច្រើន ជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួន។
មជ្ឈមណ្ឌល ប៉ុមពីឌូ (Pompidou) នៃទីក្រុងម៉េស ប្រទេសបារាំង ស្ថិតនៅចន្លោះរវាងឧទ្យានកំសាន្ដមួយ និងចំណតអាយស្ម័យាន។ សំណង់របស់វាបានបញ្ចប់នៅឆ្នាំ២០១០ នៅពេលដែលមានការរៀបចំឡើងវិញ នូវសង្កាត់រោងល្ខោនមួយក្នុងតំបន់នោះ។ ដោយសារវាមានទីតាំងដ៏ពិសេសមួយទៀត នៅជាប់នឹងប្រទេសបីនៅអ៊ឺរ៉ុប (អាឡឺម៉ង់ លុចស៊ំប៊ួរ និងប៊ែលហ្សិក) មជ្ឈមណ្ឌលនេះ ទទួលបានការចូលមកទស្សនាច្រើនជាងតំបន់ផ្សេង នៅក្នុងប្រទេសបារាំង (លើកលែងសារមន្ទីរនៅក្នុងទីក្រុងបារីស)។
សារមន្ទីរ អូស្ការ នីម៉ៃយើរ (Oscar Niemeyer) នៅទីក្រុងកួរីទីបា (Curitiba) នៃប្រទេសប្រេស៊ីល។ សារមន្ទីរនេះ ត្រូវបានសម្ភោធដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់ ក្នុងឆ្នាំ២០០២ ដោយដាក់ឈ្មោះដំបូងថា សារមន្ទីរថ្មី។ ប៉ុន្តែនៅក្រោយពេលមានការពង្រីកការជួសជុល និងបន្ថែមផ្នែកខ្លះៗនៅជុំវិញអាគារនេះ សារមន្ទីរត្រូវបានសម្ភោធសារជាថ្មី នៅថ្ងៃទី៨ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៣ ហើយបានផ្លាស់ប្ដូរឈ្មោះ ដើម្បីជាកិត្តិយសដល់ស្ថាបត្យករដ៏ល្បី ដែលបានចូលរួមធ្វើគម្រោងនេះ ខណៈនៅពេលនោះ លោកមានអាយុ៩៥ឆ្នាំទៅហើយ។ ដោយសារទម្រង់របស់វានេះផង គេក៏បានហៅសារមន្ទីរនេះ ថាជាសារមន្ទីរភ្នែក អញ្ចឹងដែរ។
សារមន្ទីរ អ៊ីអឹមភី (EMP ពាក្យកាត់មកពី Experience Music Project) ជាសារមន្ទីរមួយដែលមិនស្វែងរកកម្រៃ សម្រាប់បម្រើឲ្យរប្បធម៌ប្រជាជន នៃសម័យកាលថ្មី។ សារមន្ទីរនេះស្ថិតនៅទីក្រុងសៀថល នៃសហរដ្ឋអាមេរិក។ វាត្រូវបានសាងសង់នៅឆ្នាំ២០០០ ដោយសហស្ថាបនិកនៃក្រុមហ៊ុនយក្សខាងព័ត៌មានវិទ្យា មីក្រូសូហ្វ៍ (Microsoft) លោក ផូល អ័លេន (Paul Allen)។
មជ្ឈមណ្ឌលជាតិ នៃសិល្បៈ នៃទីក្រុងតូក្យូ ប្រទេសជប៉ុន។ សារមន្ទីរនេះបានសង់ឡើងនៅលើចំណែកមួយ នៃសកលវិទ្យាល័យតូក្យូ និងមានជារួម ៦០០បន្ទប់ ហើយដាក់តាំងរូបគំនូរភាគច្រើន ដែលមានអាយុរវាងពីសតវត្សន៍ទី២០មកសតវត្សន៍ទី២១។
សារមន្ទីរសិល្បៈឥស្លាម នៅទីក្រុងដូហា នៃប្រទេសកាតា។ នៅទីនោះ សារមន្ទីរនេះ មានទំហំធំជាងគេ និងធំជាងសូម្បីសារមន្ទីរជាតិរបស់ប្រទេស។ វាបានប្រមូលស្នាដៃសិល្បៈនៃពិភពឥស្លាម ដែលមានអាយុពីសតវត្សន៍ទី៧ មកដល់សតវត្សន៍ទី១៤ មកដាក់តាំងបង្ហាញ។ សំណង់រូបរាងរបស់សារមន្ទីរដែលចំណាយអស់ទឹកប្រាក់ជាង ២៥០លានអ៊ឺរ៉ូ ជាស្នាដៃរបស់ស្ថាបត្យករ អាយអូ មីង ពៃ (Ieoh Ming Pei)។ ស្ថាបត្យកររូបនេះ ធ្លាប់បានមកសង់រូបសាជី របស់សារមន្ទីរលូវ្រ៍ នៃទីក្រុងប៉ារីសដែរ។
សារមន្ទីរស៊ូម៉ាយ៉ា (Soumaya) នៃប្រទេសម៊ិចស៊ិច។ សារមន្ទីរនេះ បានបើកទ្វាទទួលសាធារណជននៅថ្ងៃទី២៨ខែមិនាឆ្នាំ២០១១។ វាត្រូវបានសាងសង់ឡើងនៅលើទីតាំងចាស់របស់រោងចក្រផលិតក្រដាស ប៉ូឡង់កូ នៅផ្នែកខាងជើងនៃទីក្រុងម៊ីចស៊ិចកូ។ សារមន្ទីរនេះ ជាកម្មសិទ្ធរបស់មូលនិធិកាឡូស ស្លីម អេស៊ី (Carlos Slim A.C.) និងបានតាំងបង្ហាញ ពីវត្ថុមានតម្លៃទាំងឡាយរបស់មូលនិធិ ព្រមទាំងវត្ថុសិល្បៈអន្តរជាតិ។
ពិភពរបស់ ប៊ីអឹមដាប់ប៊ែលយូ (BMW) ជាគ្រឹស្ថានមួយរបស់ក្រុមហ៊ុន ប៊ីអឹមដាប់ប៊ែលយូ អេជី (BMW AG) ដែលសម្រាប់ដាក់តាំងបង្ហាញនូវផលិតផលទាំងឡាយរបស់ក្រុមហ៊ុន។ វាមានទីតាំងនៅទីក្រុងម៉នីក (Munich) ប្រទេសអាឡឺម៉ង់ នៅក្បែរនឹងទីស្នាក់កណ្ដាលរបស់ក្រុមហ៊ុន ប៊ីអឹមដាប់ប៊ែលយូ។ គេបានប្រើប្រាស់វា ជាសាលសន្និសិទ ឬសម្រាប់ធ្វើកិច្ចប្រជុំអ្វីផ្សេងៗម្ដងម្កាលដែរ។
សារមន្ទីរភូមិន្ទ នៃអ៊ុងតារីយ៉ូ (Ontario) ជាសារមន្ទីរប្រវត្តិសាស្ត្រធម្មជាតិ ដែលធំជាងគេនៅប្រទេសកាណាដា។ វាស្ថិតនៅទីក្រុងតូរ៉ុងតូ (Toronto) ហើយទទួលអ្នកចូលមកទស្សនាប្រមាណជា ជាងមួយលាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ។
សារមន្ទីរ គន់ស្ថាអូស (Kunsthaus) នៅទីក្រុងហ្គ្រាស នៃប្រទេសអូទ្រីស។ វាត្រូវបានសាងសង់ឡើង នៅជាប់ស្ទឹង មៀរ (Mur) ក្នុងពេលមានការត្រៀមរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍វប្បធម៌នៅឆ្នាំ២០០៣ ខណៈដែលទីក្រុងហ្គ្រាសបានក្លាយជាទីក្រុងវប្បធម៌របស់អ៊ឺរ៉ុប។ កម្មវិធីរបស់សារមន្ទីរ ផ្ដោតសំខាន់ទៅលើសិល្បៈទំនើប ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៧០មកដល់បច្ចុប្បន្ន៕
----------------------------------------------------
ដោយ៖ ដ. កែវ - ប៉ារីស ថ្ងៃទី០៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ