នៅក្នុងអត្ថបទមុន យើងបានបកស្រាយរួចហើយ ស្ដីពី«នយោបាយ» ដែលអត្ថន័យរបស់វា ត្រូវបានកំណត់ទៅតាម​របប​គ្រប់គ្រងរដ្ឋនីមួយៗ ក្នុងនោះដូចជារបបគ្រប់គ្រងរដ្ឋ តាមបែបប្រជាធិបតេយ្យសេរី ឬកុំម្មុយនីសជាដើម។ នៅក្នុង​អត្ថបទ​នេះ យើងសូមលើកយកនូវទស្សនៈ របស់ទស្សនវិទូល្បីៗ មានដូចជា លោក ប្លាតុង និង លោក អារីស្តូត ជាដើម មកបក​ស្រាយបន្តទៀត ជុំវិញអត្ថន័យនៃ«នយោបាយ»។

លោក ប្លាតុង (ខាងឆ្វេង) និងកូនសិស្សលោក អារីស្តូត ជាទស្សនៈវិទូ និងអ្នកប្រាជ្ញក្រិច ជំនាន់ដើម។ (រូបថតឯកសារ ចម្លងចេញពីគំនូរបូរាណ)

រាជធានីភ្នំពេញ - សម្រាប់លោក ប្លាតុង (Platon) ដែលជាកូនសិស្សរបស់លោក សូក្រាត (Socrate) និងត្រូវជាគ្រូរបស់​លោក អារីស្តូត (Aristote) បានឲ្យនិយមន័យនយោបាយថា «នយោបាយគឺជាសិល្បៈ ដើម្បីរស់នៅទំាងអស់គ្នា»។ នៅក្នុង​ន័យនេះ លោក ប្លាតុង (៤២៧ -៣៤៧ មុនគ្រឹស្ទ៍សករាជ) ចង់បង្ហាញពីភាពចាំបាច់ ដែលទាញយកអំពីព្រឹត្តិការណ៍ពិតៗ ដែលបានកើតមានឡើង នៅក្នុងសង្គមមនុស្ស ពោលគឺប្រសិនបើគ្មាននយោបាយទេ មិនអាចមានមនុស្សឡើយ។ មនុស្ស​ទាំងឡាយមានភាពខុសៗគ្នាទាំងអស់ ខ្លះគ្រប់ទឹក ខ្លះមិនគ្រប់ទឹក ខ្លះល្អមានគុណធម៌ និងខ្លះអាក្រក់ជួរជាតិ ហើយខ្លះ​ទៀតគិតតែពីផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន គឺអត្តទត្ថបុគ្គល ដែលជាហេតុនាំឲ្យពិបាករស់នៅជាមួយគ្នាណាស់។

ក៏ប៉ុន្តែស្របពេលដែល ពួកគេមានភាពខុសគ្នាបែបនេះ ពួកគេបែជា«ត្រូវការគ្នា»ទៅវិញទៅមក ដោយជៀសមិនរួច ហើយ​វាក៏ជាក្រិតក្រមធម្មជាតិ ដែលមនុស្សទាំងអស់មិនអាចរស់នៅតែម្នាក់ឯងបានឡើយ គឺត្រូវតែរស់នៅក្នុងសង្គម ដែល​មាន​ការខ្វែងគំនិតគ្នានោះជានិច្ច និងតែងតែកើតមានជំលោះរវាងគ្នានឹងគ្នា នៅក្នុងការទាក់ទងគ្នា ទៅវិញទៅមក។ ដូច្នេះហើយ​នយោបាយ អាចជួយឲ្យមនុស្សអាចធ្វើអ្វីៗ ប្រកបដោយសុភវិនិច្ឆ័យ មានមនុស្សធម៌ និងបែបជឿនលឿន។

ក្រោយមក សិស្សរបស់លោក ប្លាតុង គឺលោក អារីស្តូត (៣៨៤ - ៣២២ មុនគ្រឹស្ទ៍សករាជ) បានឲ្យនិយមន័យ​នយោបាយ​ទៀតថា នយោបាយ «គឺជាអ្វីដែលរដ្ឋបានធ្វើ និងអាចនឹងធ្វើ» ។ ឃ្លាដែលនិយាយថា អ្វីដែលរដ្ឋបានធ្វើ គឺមានន័យគ្រប​ដណ្តប់ ទៅលើកិច្ចការនានាទាំងអស់ ដែលរដ្ឋបានធ្វើរួចហើយ រួមទាំងការបញ្ញតិច្បាប់ និងវិន័យនានារបស់សង្គម ការ​បង្គាប់ឲ្យប្រើច្បាប់ និងវិន័យ ការបែងចែក ភារកិច្ចឲ្យសមាជិកក្នុងសង្គម រហូតដល់ការថែរក្សាសង្គមឲ្យមានសុខសន្តិភាព។ ឃ្លាទាំងពីរខាងលើ មានន័យនិយាយមកយ៉ាងខ្លី សង្កត់ធ្ងន់ពីអំណាចដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត ដែលរដ្ឋនឹងធ្វើនួវអ្វីៗ រួមទាំង​អំណាច​ដែលនឹងធ្វើនូវអ្វីៗនាពេលអនាគតទៀតផង។

លោក អារីស្តូត បានបញ្ជាក់និយមមន័យ នៃ«នយោបាយ» បន្ថែមទៀតថា «វាគឺជាកិច្ចការទំនាក់ទំនង របស់ប្រជាពលរដ្ឋ​នៅក្នុងប្រទេស ឬបូរី»។

សម្រាប់ទស្សនៈរបស់លោក វ្លាឌីលេន សេម៉ូណូវិច ស៊ែប៊ិន (Vladilen Semonovich Serbin) នយោបាយវិទូរបស់រុស្ស៊ី «នយោបាយ» មានន័យកាន់តែច្បាស់ ដោយលោកបានពន្យល់ថា «នយោបាយ គឺជាកិច្ចការទំនាក់ទំនងរបស់មនុស្ស របស់សង្គម របស់វណ្ណៈ ក្នុងគោលដៅប្រកូតប្រជែងគ្នា ឬតស៊ូដើម្បីយកឈ្នះចាញ់គ្នា ដើម្បីទទួលបានផលប្រយោជន៍​ពោលគឺអំណាចមកកាន់កាប់នៅក្នុងដៃ និងគ្រប់គ្រងដឹកនាំប្រទេស»។

មនុស្សភាគច្រើនយល់ថា នយោបាយគឺជាការងារបោកប្រាស់ ការងារខ្មៅកខ្វក់ ឬនយោបាយ គឺជានយោបោក ហើយ​មាន​អ្នកខ្លះទៀតយល់ថា នយោបាយ គឺជាអាវុធមុខពីរជាដើម។ រហូតដល់មានបុគ្គលខ្លះ ពោលថា «មនុស្សមិនត្រូវការ​នយោបាយទេ ពីព្រោះនយោបាយជាការងារកខ្វក់» ហើយជានិច្ចកាល ពាក់ព័ន្ធនឹងការភូតភរបោកប្រាស់ ការកេងប្រវ័ញ្ច​រកផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ដោយប្រឈមមុខស៊ីសាច់ ហុចឈាមជាមួយគូរបដិបក្ខមិនលែង។

យ៉ាងណាក៏ដោយ ទោះបីជាមនុស្សម្នាក់ៗ បានឲ្យនិយមន័យនយោបាយផ្សេងៗគ្នាក្តី គឺវាសុទ្ធតែមានទំនាក់ទំនង​ជាមួយ​នឹងអំណាចរដ្ឋទាំងអស់។ អំណាចរដ្ឋនេះ មិនមែនជាអំណាចធម្មតាទេ តែជាអំណាចខ្ពស់បំផុតរបស់រដ្ឋ ឬអាចនិយាយថា របស់ផែនដី។ ដូច្នេះ តើអំណាចខាងនយោបាយ ប្រើប្រាស់ដើម្បីផលប្រយោជន៍របស់នរណា?

ជាទូទៅ មេដឹកនាំគ្រប់របបទាំងអស់ ឲ្យតែខ្លួននៅកាន់កាប់អំណាច ឬដឹកនាំប្រទេសតែងតែអះអាងថា ខ្លួននឹងយក​អំណាច​ទាំងនេះ ដើម្បីទៅបម្រើផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាជន មិនបម្រើផលប្រយោជន៍ខ្លួនឯង បក្សពួក គ្រួសានោះទេ ទោះបី​ជា​នៅក្នុងទិដ្ឋភាពជាក់ស្តែង ខ្លូនកំពុងតែធ្វើសកម្មភាពដែលផ្ទុយពីការ អះអាងក៏ដោយ។ តែនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត បានបង្ហាញ​យ៉ាងច្បាស់ណាស់ថា មេដឹកនាំដែលកាន់កាប់អំណាចដឹកនាំស្រុកទេស ដែលបម្រើតែផលប្រយោជន៍ខ្លួនឯង បក្សពួក​និយមមិនបម្រើផលប្រយោជន៍ប្រជាជន មិនដែលរក្សាដំណែងបានយូរនោះទេ នៅទីបញ្ចប់ទៅតែងតែប្រជាជ​នាំគ្នា​ក្រោក​ឈរឡើង ដើម្បីផ្តួលរលំរដ្ឋាភិបាលរបស់មេដឹកនាំនោះ។ ប្រសិនបើមេដឹកនាំ ដែលគិតពីផលប្រយោជន៍ប្រជាជនជាធំ ដើម្បីប្រទេសរីក ចម្រើន មិនគិតពីខ្លួនឯង និងគ្រូសារនោះ តែងតែដឹកនាំប្រទេសបានយូរ និងថែមទាំងទទួលបានក្តីស្រ ឡាញ់ពេញចិត្តពីប្រជាពលរដ្ឋ និងមានឈ្មោះបោះសម្លេងចារក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រទៀតផង។

ដូច្នេះសរុបមក «នយោបាយ មានសេចក្តីថា គឺជាការចាត់ចែងអំណាច ដើម្បីផលប្រយោជន៍​ និងសេចក្តីសុខចម្រើន​ប្រជាជន»។ នយោបាយ គឺជាឧបាយក្នុងការដឹកនាំសង្គមមនុស្ស ឲ្យដើរឆ្ពោះទៅរកគោលដៅណាមួយ ។ គ្រប់អ្នក​នយោបាយ ដែលបានកាន់កាប់វាសនាប្រទេសជាតិ ត្រូវមានកាតព្វកិច្ច រិះរកឧបាយ យុទ្ធសាស្រ្តគ្រប់បែបយ៉ាង ដើម្បីឲ្យ​ប្រទេសជាតិ មានការរីកចំរើន គង់វង់យូរអង្វែង ព្រមទាំងបានប្រកបដោយសេចក្តីសុខចំរើន គ្រប់វិស័យទៀតផង ។ នយោបាយមានតួរនាទីសំខាន់ ក្នុងការដឹកនាំប្រទេសជាតិ ពីព្រោះវាមានឥទ្ធិពលខ្លាំង ទៅលើវិស័យនានា នៅក្នុងសង្គម​មនុស្ស ដូចជាវិស័យខាង នយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និងវប្បធម៌ ជាដើម ។

ដោយឡែក ពលរដ្ឋគ្រប់រូប ក៏ត្រូវយល់ឲ្យច្បាស់ពី«វប្បធម៌នយោបាយ» នៃការគ្រប់គ្រងរដ្ឋដោយក្រុម​ឬអ្នក​នយោបាយ​ណាមួយនោះដែរ។ ក្នុងនាមជាពលរដ្ឋមួយរូប មិនត្រូវទុកឲ្យអ្នកនយោបាយ ចាត់ទុកខ្លួនគឺជាមនុស្សយន្ត ដែលគេអាច​ប្រើប្រាស់ សង្កត់សង្កិត ឬធ្វើបាប តាមតែចិត្តរបស់អ្នកនយោបាយចង់ធ្វើនោះឡើយ។ ពលរដ្ឋគ្រប់រូបត្រូវមានចំណេះដឹង ផ្នែកសង្គមនយោបាយ ហើយត្រូវតាមដានព័ត៌មាន ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងបច្ចុប្បន្នភាពនយោបាយនៅក្នុងប្រទេស ក៏ដូច​ជាក្នុងពិភពលោកទាំងមូលផងដែរ ដើម្បីជៀសវាងការចាញ់បោកអ្នកនយោបាយ។

(សូមរងចាំអានបន្តទៀត៖ យើងនឹងលើកយកប្រធានបទស្តីពី តើនយោបាយមានកំហុសឬទេ មកជម្រាបជូន ក្នុងអត្ថបទ​លើកក្រោយ)

---------------------------------
ដោយ៖ ជា ធីរិទ្ធ - ភ្នំពេញថ្ងៃទី២១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ