«មុនដំបូង រៀនពិបាកដែរ។ ប៉ុន្តែ​រៀន​យូរទៅ​ រៀង​ស្រួល។» នេះ​ជា​ការ​លើក​ឡើង​របស់​យុវតី​ម្នាក់ ក្នុង​ចំណោម​​យុវតី​ពីរ​នាក់ ដែល​កំពុង​ដេញ​ពិណ ឧបករណ៍​តន្រ្តី​បុរាណ​របស់​ខ្មែរ ដើម្បី​ទទួល​ស្វាគមន៍ ភ្ញៀវ​កិត្តិយស​​ដែល​​បាន​មក​ចូលរួម​ពីធី​បុណ្យ​អង្ករ​កម្ពុជា លើក​ទី​ពីរ ក្នុង​ឆ្នាំ២០១៤​នេះ កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី១៨ ខែ​វិចិ្ឆកា។

ស្ងួន កវីសេរីរ័ត្ន ជាសិស្ស​ថ្នាក់​ទី១០ នៃ​សាលា​មធ្យម​វិចិត្រ​សិល្បៈ។ កញ្ញា​រួម​ទាំង​ប្អូន​ជីដូន​មួយ​របស់​កញ្ញា គឺ​​កញ្ញា ពៅ រស្មីមុនី គឺ​ជា​អ្នក​ដែល​បាន​រៀន​ដេញ​ឧបករណ៍​ពិណ​នេះ​មុន​ដំបូង​បង្អស់ ក្រោម​ការ​បង្ហាត់​​បង្រៀន​​​ពី​​លោក​ឪពុក កែវ សុនន្ទកវី ដែល​ជា​តន្ត្រីករ​បុរាណ និង​ជា​សាស្រ្តាចារ្យ​នៃ​សាកល​វិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​វិចិត្រ​​សិល្បៈ។

មានអាយុ១៥ឆ្នាំ កញ្ញា ស្ងួន កវីសេរីរ័ត្ន ដែលជាកូនស្រីលោកកែវ សុនន្ទកវីគ្រូតន្ត្រីករសម័យបុរាណ បាន​ហាត់​រៀនឧបករណ៍តន្រ្តី​បុរាណអស់ពេលពីរឆ្នាំមក។ ហើយកញ្ញា គឺជាមនុស្សដំបូងគេ ដែលចេះលេងឧបករណ៍​បុរាណមួយ ដែលប្រជាជនខ្មែរភាគច្រើន ស្ទើតែមិនស្គាល់ឧបករណ៍ប្រភេទនេះ ថាជារបស់ខ្មែរ។ មូលហេតុ​ដែលកញ្ញាចាប់អារម្មណ៍រៀនលេងឧបករណ៍ ដោយសារតែកញ្ញាចង់ក្លាយជាតន្រ្តីការិនី ម្យ៉ាងឧបករណ៍​មួយ​នេះ ក៏មិនសូវមានអ្នកដឹង និងចេះដេញវា។ កញ្ញាថា រហូតមកដល់ពេលនេះ មានមនុស្សបួននាក់ហើយ ដែល​ចេះដេញឧបករណ៍តន្រ្តីបុរាណមួយនេះ។

បើតាមតន្រ្តីការិនីវ័យក្មេងរូបនេះ ឧបករណ៍ពិណនេះ ទើបនឹងត្រូវបានបង្កើតរូបរាងជាថ្មីកាលពីឆ្នាំ២០១២ តាម​រយៈការស្រាវជ្រាវរបស់ឪពុកខ្លួន ជាមួយនឹងគ្រូជនជាតិបារាំងម្នាក់។ កញ្ញាបន្ថែមថា ឧបរណ៍តន្រ្តីពិណ​អាច​លេងបានគ្រប់បទ បែបភ្លេងការ មហោរី ឬបទបុរាណជាដើម។ សម្រាប់ សេរីរ័ត្ន ផ្ទាល់ រយៈពេលពីរឆ្នាំ ដែល​នាងចាប់ផ្តើមរៀនឧបករណ៍នេះ កញ្ញាចេះលេងបាន១៥បទ។ បទទាំង១៥នោះ មានដូចជា បទផ្ទៃស្រុកខ្មែរ គិរីលង្វែក ដំណើរខ្មែរ តយតាលឹង ហោមរោងភ្លេងការ ចៅព្រាហ្ម និងបទអ៊ុំទូកជាដើម។

ចំណែកឯកញ្ញា ពៅ រស្មីមុនីរ័ត្ន ជាសិស្សផ្នែកតន្រ្តីករនៅសាលា ហ៊ឹម សុភី និងជាកូនរបស់តន្រ្តីករដែរនោះបាន រៀបរាប់ថា កញ្ញារៀនដេញពិណដំបូងពីគ្រូជនជាតិបារាំងឈ្មោះ ប៉ាទ្រីស បន្ទាប់មករៀនជាមួយប៉ារបស់កញ្ញា និងពូ។ សម្រាប់កញ្ញាផ្ទាល់ ការរៀនពីឧបករណ៍នេះដំបូងមិនសូវជាលំបាកនោះទេ ដោយសារតែកញ្ញា​ចេះ​ប្រើ​ឧបករណ៍បុរាណស្រាប់។

តន្រ្តីការិនីវ័យក្មេងរូបនេះ បានរៀបរាប់ពីលក្ខណៈរបស់ពិណថា លក្ខណៈសំខាន់របស់ពិណ គឺត្រង់ខ្សែរ ដែល​វាខុសពីហ្គីតា ព្រោះខ្សែរបស់វាធ្វើពីខ្សែរសូត្រសុទ្ធ។ វាមានខ្សែ២២ខ្សែ មានទម្ងន់ប្រមាណបីគីឡូក្រាម មាន​រូបរាងបីទម្រង់ ក្បាលនាគ ក្បាលពស់ និងក្បាលហង្ស។

មានមនុស្សតិចតួចណាស់ ដែលបានស្គាល់ពីឧបករណ៍បុរាណប្រភេទនេះ។ ភាសាខ្មែរហៅថា «ពិណ»ក្លាយ​​មកពី​ភាសាសំស្ក្រឹត និងបាលីថា«វីណា» ជាឧបករណ៍ខ្សែកេះ ឬដេញដោយម្រាមដៃទាំងដប់ មានពិណកោង ពិណកែង និងពិណស្នូក។ ឧបករណ៍នេះ ប្រើប្រាស់រួមជាមួយនឹងឧបករណ៍ដទៃទៀត សម្រាប់ប្រគំជូនការ រាំច្រៀងថ្វាយអាទិទេពក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា។ នេះបើផ្អែកតាមការបង្ហាញនៅលើចម្លាក់ ដែលគេប្រទះឃើញ​ចុងក្រោយ​នៅ​ប្រាសាទ​បាយ័ន។ រីឯសិលាចរិក នៅតាមជញ្ជាំងប្រាសាទមួយចំនួន ដូចជាប្រាសាទព្រៃគុក បន្ទាយស្រី អង្គរវត្ត គេក៏ប្រទះឃើញ នូវការរំលេចទៅដោយរូបស្រ្ដីខ្មែរដេញពិណផងដែរ។

នៅសម័យមហាអង្គរដ៏រុងរឿង ពិណនេះហើយ ដែលតន្ត្រីករលេងកំដរក្នុងវង់ភ្លេងព្រះរាជទ្រព្យដ៏ល្បីល្បាញ ហើយ​ត្រូវបានសិល្បករឆ្លាក់ លើប្រាសាទថ្វាយអាទិទេពព្រហ្មញ្ញសាសនាទាំងឡាយ តាំងពីសតវត្ស៧ រហូត​ដល់ចុងសតវត្សទី១២ តែត្រូវបានបាត់រូបរាងទៅវិញ ដោយប្រហែលជាមកពីការវិវត្តន៍ទៅមុខច្រើន នៃវង់ភ្លេង​តន្ត្រីនេះ៕