កាលពីថ្ងៃព្រហស្បត្តិ៍ទី ១៥វិច្ឆិកានេះ ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី លោក ហោ ណាំហុង រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសកម្ពុជា និងជាប្រធាន​ផ្លាស់វេន​របស់អាស៊ាន បានបើកវេទិកា សួរឆ្លើយមួយ ជាមួយនឹងអ្នកសារព័ត៌មាន នៅទីស្តីការក្រសួងការបរទេស ទាក់ទង​នឹង «កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន លើកទី២១ កិច្ចប្រជុំអាស៊ីបូព៌ា និងកិច្ចប្រជុំពាក់ព័ន្ធដទៃទៀត» ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី១៨ ដល់ថ្ងៃ​ទី២០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១២ ខាងមុខនេះ ។

លោកហោ ណាំហុង រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃព្រហស្បត្តិ៍ទី ១៥វិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១២។
រូបថត MONOROOM.info/Phnom Thom។

លោកបាននិយាយថា មុននឹងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានចាប់ផ្តើម ការប្រជុំរវាងរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាស៊ាន នៅថ្ងៃទី១៧ ខែ​វិច្ឆិកា ត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លើទិសដៅពីរចំណុច នៃការពិនិត្យមើលឡើងវិញ ពីកិច្ចប្រជុំអាស៊ាន​ពីខែកក្តដាកន្លងទៅ និង កិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីកាបរទេសនៅទីក្រុងញ៉ូយក កាលពីខែកញ្ញាកន្លងទៅ ថាតើត្រូវសម្រេចលើអ្វីខ្លះ? ត្រូវតាមដានអ្វីខ្លះ? ។

មជ្ឈមណ្ឌលកំចាត់ម៉ីនរបស់អាស៊ាន

សម្រាប់ការប្រជុំកំពូលអាស៊ាន នៅថ្ងៃទី១៨ ខែវិច្ឆិកា លោកឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តីខ្មែររូបនេះ បានអោយដឹងថា មានឯកសារ​ពីរ​ត្រូវអនុម័ត្រចុះហត្ថលេខា និងការប្រកាស នៃការបង្កើតវិទ្យាស្ថានអាស៊ីសម្រាប់សន្តិភាព និងសម្របសម្រួល។ ការអនុម័ត្រ​ឯកសារពីរនេះ៖ ទីមួយ គឺការអនុម័តសេចក្តីថ្លែងការ ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សរបស់អាស៊ាន ទីពីរគឺការបង្កើតមជ្ឈមណ្ឌលម៉ីន​ របស់​អាស៊ាននៅកម្ពុជា ។ ដោយអាស៊ានទាំង១០ មានប្រទេសអាស៊ាន៦ ដែលជួបប្រទះនឹងបញ្ហាម៉ីនដូចជា ប្រទេសកម្ពុជា ឡាវ វៀតណាម ថៃ ហ្វីលីពីន និងមីយ៉ាម៉ា ។ ហើយដោយហេតុនៅឆ្នាំនេះ កម្ពុជាជាប្រធានអាស៊ាន ដូច្នេះវាជាការចាំបាច់​ណាស់ ដែលតម្រូវអោយមាន មជ្ឈមណ្ឌលរបស់អាស៊ានមួយដើម្បីកំចាត់ម៉ីន ។

សេចក្តីថ្លែងការណ៍ទីក្រុងភ្នំពេញ ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស

លោកហោ ណាំហុង បានបន្តថា ឯកសារដែលត្រូចចុះហត្ថលេខាដោយប្រមុខរដ្ឋ និងប្រមុខរដ្ឋាភិបាលអាស៊ាន គឺ«សេចក្តី​ថ្លែងការណ៍ទីក្រុងភ្នំពេញ ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស» ដែលបានត្រូវរៀបចំឡើង ដោយគណៈកម្មការអន្តររដ្ឋាភិបាលរបស់អាស៊ាន ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សនេះ។ មុននឹងអនុម័តសេចក្តីថ្លែងការណ៍ ជាជំហានទីមួយនេះបាន គណៈកម្មការអន្តររដ្ឋាភិបាល បាន​ពិភាក្សា​ជាមួយ អង្គការសង្គមស៊ីវិលមកពីប្រទេសអាស៊ាន ជាច្រើនលើករួចមកហើយ។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះ នឹងមិនបាន​បំពេញចិត្ត តាមបំណងប្រាថ្នារបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងស្រុងនោះទេ តែនឹងធ្វើឲ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធិភាព ដើម្បីឈាន​ទៅរកការការពារ ជុំរុញឲ្យមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស កាន់តែខ្លាំងក្លាឡើងថែមទៀត។

លោកប្រមុខការទូតខ្មែររូបនេះ បានសង្កត់ធ្ងន់ថា មិនមានប្រទេសច្រើនប៉ុន្មានទេ ពីក្នុងចំណោមប្រទេសទាំង១៩៣ ដែល​អនុញ្ញាតឱ្យការិយាល័យតំណាងឧត្តមស្នងការសិទ្ធិមនុស្ស របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដាក់ប្រចាំនៅក្នុងប្រទេស​របស់​ខ្លួននោះ។ តែដោយឡែក កម្ពុជាបានអនុញ្ញាតិឱ្យមានការិយាល័យនេះ ដើម្បីឱ្យមានការចូលរួមកែលម្អរ ហើយកម្ពុជា​ក៏​បាន​ជំរុញ អោយមានកំណែទម្រង់លើបញ្ហានេះ។ លោកបានបន្ថែមថា «ក្នុងករណីមានការចាំបាច់ គណៈកម្មការអន្តររដ្ឋាភិបាល ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស អាចនឹងពិភាក្សាគ្នាទៀត អាចប្រជុំគ្នា អាចពិគ្រោះយោបល់ជាមួយសង្គមស៊ីវិល ដើម្បីកែលម្អអត្ថបទ​នេះ​តទៅទៀត»។

សហគមន៍អាស៊ាន និងប្រទេសបូកបី

ការប្រជុំអាស៊ានបូកបី នឹងមានប្រមុខដឹកនាំ របស់អាស៊ានទាំងដប់ ជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រីចិន នាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន និង​ប្រធានាធិបតីកូរេ។ លោកហោ ណាំហុងបញ្ជាក់ថា ប្រទេសដៃគូអាស៊ាន មានជាងម្ភៃ តែបីប្រទេសខាងលើនេះ ជាដៃគូរ​យ៉ាងជិតស្និត និងមានសហប្រតិបត្តិការណ៍យ៉ាងសកម្ម ជាមួយនឹងអាស៊ាន ។ ប្រទេសឥណ្ឌា នឹងអាចត្រូវចាត់ទុក​ជា​ប្រទេស​ទីបួន សម្រាប់កិច្ចប្រជុំអាស៊ានបូកបួន លើកក្រោយៗទៀត។

លោកបន្ថែមថា ការប្រជុំអាស៊ានបូកបីនេះ នឹងមានការអនុម័តឯកសារពីរ។ ទីមួយ គឺសេចក្តីប្រកាសរួមរវាងអាស៊ាន និង​ប្រទេសបូកបី អំពីខូប១៥ឆ្នាំនៃសហប្រតិបត្តការ។ ទីពីរ អនុមត័សេចក្តីថ្លែងការណ៍ អំពីការតភ្ជាប់អាស៊ានបូកបី ដោយត​ភ្ជាប់​ទាំងហេដ្ឋារចនាសម្ពន្ធ័រឹង (ផ្លូវដែក ផ្លូវអាកាស ផ្លូវទឹក ផ្លូវគោក) និងទន់ (ព័ត៌មានវិទ្យា) ដោយមានទាំងការតភ្ជាប់​ស្ថាប័ន ធ្វើយ៉ាងណា ឲ្យច្បាប់ទំលាប់នានារបស់អាស៊ាន កាន់តែស៊ីចង្វាក់ និងស្របជាមួយគ្នា ។ លោកបញ្ជាក់ថា ការឈាន​ទៅរកការបង្កើត«សហគមន៍អាស៊ាន» ចាំបាច់ក្នុងសហគមន៍ ត្រូវមានការស៊ីចង្វាក់គ្នា រវាងស្ថាប័ន ច្បាប់ទំលាប់ទាំងអស់ របស់អាស៊ាន។

ការតភ្ជាប់រវាងប្រជាជន និងប្រជាជន ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យសហគមន៍ប្រជាជនរបស់អាស៊ានទាំងដប់ប្រទេស ដែលមានជាង​ប្រាំមួយ​រយលាននាក់នេះ មានមនោសញ្ចតនា មានអារម្មណ៍ថានៅក្នុងសហគមន៍តែមួយ ហើយប្រទេសបូកបី នឹងរួម​ចំណែក​​ជួយអាស៊ាន ក្នុងការតភ្ជាប់អាស៊ាននេះផងដែរ ។

អាស៊ានបូកមួយ និងបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង

កិច្ចប្រជុំអាស៊ានបូក«ចិន»នេះ នឹងអនុម័តលើសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម អំពីខួបទីដប់នៃសេចក្តីថ្លែងការណ៍ DOC ។ កម្ពុជាបាន​ផ្ដួចផ្ដើមគំនិតនេះ ពីឆ្នាំ២០០២ ដែលកាលនោះ កម្ពុជាជាប្រធានអាស៊ានលើកទីមួយ។ ឯកសារនេះ​នៅតែជាបច្ចុប្បន្នភាព ដែលគ្រប់ភាគីពាក់ពន្ធ័ទាំងអស់គោរព និងអនុវត្តដោយពេញលេញ ដោយសារតែ DOC មានគ្រប់ចំណុចទាំងអស់ ដើម្បី​ឈានទៅដោះស្រាយ «ជំលោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង» ទាំងខាងផ្លូវច្បាប់ ទាំងផ្លូវនយោបាយ។ ការប្រជុំពីរលើក ក្នុងខែ​កក្កដា និងខែកញ្ញា រវាងឧត្តមមន្ត្រីអាស៊ាន និងឧត្តមមន្ត្រីចិន អំពីការខិតខំតាក់តែង COC ដែលជាក្រមប្រតិបត្តិ ខុសពី DOC នេះ បានបង្ហាញពីគំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់កម្ពុជា ក្នុងបញ្ហានេះ។ គេមិនអាចនិយាយថា កម្ពុជាធ្វើប្រងើយកន្តើយ មិនចូលរួម​ដោះស្រាយ បញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះបានទេ ។

ដៃគូរនៃយុទ្ធសាស្ត្រ សម្រាប់អាមេរិក

លោកប្រមុខការទូតខ្មែរ បានបន្តថា នៅថ្ងៃខាងមុខនេះដែរ កម្ពុជានឹងមានការប្រជុំកំពូលអាស៊ាន ជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិច ដែលមានការចូលរួម ពីសំណាក់ប្រធានាធិបតីលោកបារ៉ាក់ អូបាម៉ា។ ការប្រជុំនេះ គឺដើម្បីពង្រឹងទំនាក់ទំនង ការសហ​ប្រតិបត្តការរវាងអាមេរិក និងអាស៊ាន។ ក្នុងអាណត្តីទីមួយលោកបារ៉ាក់ អូបាម៉ា ធ្លាប់បានប្រកាស នឹងធ្វើនយោបាយ​ខិត​មកជិតអាស៊ាន មកពង្រឹងទំនាក់ទំនងសហប្រត្តិប័ត្រការជាមួយអាស៊ាន ឲ្យក្លាយជាភាពជាដៃគូរនៃយុទ្ធសាស្ត្រ។ ដោយ​ហេតុនេះហើយ ទើបលោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា សម្រេចមកចូលរួមដោយផ្ទាល់ ក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន លើកនេះនៅកម្ពុជា ដើម្បីប្រែក្លាយ អោយមានការប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-អាមេរិចនេះ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ៕

---------------------------------------------------------
ដោយៈ ភ្នំធំ - ភ្នំពេញថ្ងៃទី ១៥ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១២
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអ៊ីនហ្វូ