«អេក្រង់»ដែលជាកញ្ចក់មានរូបភាព បិតពីលើសម្ភារះជាច្រើន ដូចជាម៉ាស៊ីនកំព្យូទ័រ ទូរទស្សន៍ ទូរស័ព្ទ ក្ដាបញ្ជា ឬ ម៉ាស៊ីន​ល្បែងហ្គេម តែងមានផលប៉ះពាល់តិចឬច្រើន ទៅលើកុមារ។ ស្ថិតនៅក្នុងវ័យដែលចង់ដឹង​ ចង់ឃើញ ចង់​យល់ពីអ្វីៗ​ទាំងអស់នេះ កុមារភាគច្រើនបែរជាត្រូវរងគ្រោះ ក្នុងពេលប្រើប្រាស់ម៉ាស៊ីនអស់ទាំងនេះ ប្រសិន​ជាគេ​មិនបានគិតទៅដល់ ការកំណត់វិធានការ«ការពារ» អោយបានច្បាស់លាស់។ «វិធានការ» ដែលជារឿងដ៏សំខាន់ សម្រាប់ឪពុកម្ដាយគ្រប់រូប នៅក្នុងពិភពលោកតោងស្វែងយល់ និងអនុវត្តន៍តាម។

សូមកុំអោយសម្ភារះបញ្ជាកូនអ្នកបាន នៅមុនអ្នកអាចធ្វើបានដែរនោះ។ រូបភាព 3D។

សម្រាប់ប្រទេសដែលមានវិស័យបច្ចេកវិទ្យា កាន់តែជឿនលឿន និងសម្បូរបែប អ្នកជំនាញបានរកឃើញថា កុមារ​បាន​យកពេលទៅអង្គុយសំកុក នៅពីមុខអេក្រង់ (មិនថាតែកំព្យូទ័រ ទូរទស្សន៍ ទូរស័ព្ទ ក្ដាបញ្ជា ឬម៉ាស៊ីនល្បែងហ្គេម ។ល។ នោះទេ) ច្រើនជាងពេលវេលានៅសាលា។ ហើយជាពិសេសទៅទៀត ហេតុការណ៍អស់ទាំងនេះ បាន​បង្ហាញ​ទៀតថា កុមារដែលមានអាយុ ៦ឆ្នាំ ដែលអង្គុយក្នុង រយះពេល២ម៉ោងជាប់រហូត នៅពីមុខ«អេក្រង់»នោះ កុមារនឹងអាចរង​គ្រោះថ្នាក់ដល់សុខភាព ក្នុងពេលអនាគត ដូចជាមានការកើនឡើង នៃជំងឺបេះដូង លើសឈាម និងទឹកនោមផ្អែម នោះ​ជាដើម។ ហើយនេះ គេនៅមិនទាន់រាប់ផងទេ ពីការកើនឡើងនៃជំងឺធាត់ចុកខ្លាញ់ ដែលនឹង​អាចកើតមានដូចគ្នា ទៅលើ​កុមារដែលមានជីវិត ជាប់នៅពីមុខ«អេក្រង់»រហូតនោះ។

នៅចំពោះមុខបញ្ហាអស់ទាំងនេះ ឪពុកម្ដាយទាំងឡាយ ត្រូវលើកជាសំនួរ ប្រកបដោយភាពព្រួយបារម្ភឡើងថា៖ តើ​គេត្រូវ​ហាមឃាត់ ឬកម្រិតការប្រើប្រាស់សម្ភារះ ដែលមាន«អេក្រង់» ឬទេ? ហើយតាមរបៀបណា? បណ្ឌិតសភា​វិទ្យាសាស្ត្រ​បារាំង ទើបនឹង​ចេញផ្សាយ «អនុសាសន៍»មួយ យ៉ាងក្បោះក្បាយស្តីពីបញ្ហានេះ ដោយធ្វើការវិភាគ​ទៅ​តាម«អាយុ»របស់កុមារ​ ដូច​តទៅ៖

១- «ពិភាក្សា» ជៀសជាង ការ«ហាមឃាត់»

វាសំខាន់ណាស់ ដែលឪពុកម្ដាយ ឬអ្នកអប់រំរបស់កុមារ ត្រូវសម្របខ្លួនទៅជាមួយ បច្ចេកវិទ្យាថ្មី ដើម្បីអោយត្រូវ​គំនិត​គ្នា​ខ្លះជាមួយនឹងកូនក្មេងសម័យនេះ និងអាចជជែកជាមួយគ្នាបាន។ អនុសាសន៍នោះ បានសរសេរថា ករណី​ខ្លះ ដែលឪពុក​ម្ដាយ​មិនយល់ពីរឿងទាំងនេះ កុមារអាច«ប្រតិកម្មតបមកវិញ ដោយមានលក្ខណៈមិន​សមស្រប ឬ​អាចបង្កអោយមាន ការប្រព្រឹត្តិផ្ទុយមកវិញ ឬអាចនឹងមិនយល់គ្នាយ៉ាងជ្រាលជ្រៅ ជាមួយនឹងឪពុកម្ដាយ» ទៀតផង។

ឪពុកម្ដាយគួរមាន កម្មវិធីត្រួតពិនិត្យអាជ្ញាមួយ ដើម្បីកំណត់ពីការ​អនុញ្ញាត អោយប្រើប្រាស់ប្រដាប់ប្រដា ទាំងអស់​នេះ។ តែទោះជាមានកម្មវិធី យ៉ាងពិសេសបែបណាក៏ដោយ ក៏មិនមានអ្វីប្រសើរ​ជាការជជែក«ពិភាក្សា» និងភាព​ទុក​ចិត្តមួយ ជាមួយកូនចៅរបស់​លោកអ្នកនោះឡើយ។

២- លក្ខខ័ណ្ឌ ៣-៦-៩-១២ឆ្នាំ

លក្ខខ័ណ្ឌសមញ្ញនេះ បានបង្កើតឡើងដោយ បណ្ឌិតសភារបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលស្នើ៖ កុំអោយមាន«អេក្រង់» នៅ​ក្នុងជីវិតដែលមានអាយុក្រោម ៣ឆ្នាំ - អាចប្រើប្រាស់អេក្រង់ បាន១ម៉ោងក្នុងមួយថ្ងៃ សម្រាប់អាយុពី៣ទៅ៦ឆ្នាំ - ២ម៉ោង ក្នុងមួយថ្ងៃ សម្រាប់អាយុពី៦ទៅ៩ឆ្នាំ និង៣ម៉ោង សម្រាប់អាយុលើលពី៩ឆ្នាំ។ ពេលវេលានេះ រាប់បញ្ចូល​នូវការប្រើប្រាស់​វត្ថុទាំងអស់បញ្ចូលគ្នា ទាំងទូរទស្សន៍ កំព្យូទ័រ ទូរស័ព្ទនិងទាំងម៉ាស៊ីនហ្គេមធំឬតូច។

៣- មុនអាយុពី២ទៅ៣ឆ្នាំ៖ កុំអោយមើលទូរទស្សន៍!

កម្មវិធីទូរទស្សន៍ និងចាក់បញ្ចាំងភាពយន្ដ ក្នុងថាសវីដេអូ (DVD) មិនមានឥទ្ធិពលល្អ ដល់កុមារអាយុតិចជាង ២ឬ​៣ឆ្នាំ​នោះឡើយ តែផ្ទុយទៅវិញ នឹងបង្កបញ្ហាទៅអោយកុមារ ក្នុងពេលដែលកុមារចូលសាលារៀនសូត្រ នៅជា​ច្រើន​ឆ្នាំ​ក្នុង​អនាគត។  មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ កុមារក៏អាចរងគ្រោះ នឹងការធាត់ចុកខ្លាញ ការក្រចេះនិយាយ មានអារម្មណ៍​មិនមូលល្អ ខ្វះការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ នឹងបញ្ហាដែលបង្កើតអោយមានចរិកទុយមុយ ក្នុងជីវិតថែមទៀត។ ការផ្សាយ​ពាណិជ្ជកម្មនៅក្នុង​ទូរទស្សន៍ ក៏មិនត្រូវអោយកុមារទស្សនាដែរ ព្រោះអ្វីដែលចង់និយាយនៅក្នុងការផ្សាយ​ពាណិជ្ជកម្ម​នោះ នឹងធ្វើអោយល្អក់ នូវចំនុចមូលដ្ឋានគ្រឹះជាច្រើនរបស់កុមារ ហើយករណីនេះ នឹងធ្វើអោយកុមារ ក្លាយខ្លួនជាមនុស្សមានះ ពេលខ្លះ​ប្រឆាំង​នឹង​ការស្ដីប្រដៅ របស់ឪពុកម្ដាយនោះជាដើម។

សូមប្រុងប្រយ័ត្នថា កុមារត្រូវការពេលវេលាជាក់ស្ដែង ជាមួយនឹងទីកន្លែង ដើម្បីដាក់ពង្រាយ នូវចំនុចមូលដ្ឋាន​គ្រឹះ​របស់​ខ្លួនតាមរយះ ការ«ប៉ះពាល់ ឃើញ ស្ដាប់ និងកម្រើក»។

៤- រវាងពី៣ទៅ៦ឆ្នាំ ហាមម៉ាស៊ីនហ្គេម (តូចឬធំ) ក្ដាបញ្ជា ឬពត៌មានតាមទូរទស្សន៍

នៅក្នុងអាយុនេះ ឪពុកម្ដាយ ឬអ្នកចិញ្ចឹមអប់រំ ត្រូវបញ្ជៀសកុមារ កុំអោយឈ្លក់ ពីអ្វីដែលវាបានឃើញ​នៅលើ​«អេក្រង់» ជ្រុលពេក។ «មានម៉ាស៊ីនកំព្យូទ័រ និងម៉ាស៊ីនល្បែងហ្គេមមួយចំនួន អាចអោយកុមារលេងម្ដងម្កាល តែ​ត្រូវមានការចូលរួម​លេងជា​មួយកុមារ ជាលក្ខណៈគ្រួសារ មិនគួរអោយកុមារលេងតែម្នាក់ឯងនោះឡើយ»។ និយាយជារួម នៅមុនអាយុ៦ឆ្នាំ គេមិន​គួរអោយកុមារលេងអ្វីមួយ តែម្នាក់​ឯងនោះទេ ព្រោះកុមារអាចនឹងមានចរិក ផ្លាស់ប្ដូរភ្លាមៗ ក្លាយទៅជាមនុស្ស​«មិនប្រាកដនិយម» និងគេចចេញពី«ពិភពមនុស្សពិត» ហើយទៅសំងំខ្លួន នៅ​តែពីមុខ«អេក្រង់»នោះជាដើម។ ហើយជា​ពិសេស ឪពុកម្ដាយ និងអ្នកចិញ្ចឹមអប់រំ ត្រូវប្រុងប្រយ័ត្ន មិនត្រូវ​អោយ​កុមារឃើញ ពីរូបភាពហឹង្សា នៅតាមអាំងធើណែត ឬ​ពត៌មានតាមទូរទស្សន៍ណាដែល និយាយតែពីរឿងមិនល្អ​នោះ​ទេ។

៥- រវាងពី៦ទៅ១២ឆ្នាំ បង្រៀនអោយកុមារ ចេះ«ស្វ័យរៀបចំ»

គុណសម្បត្តិនៃវិស័យព័ត៌មានវិទ្យា សម្រាប់កុមារនៅក្នុងចន្លោះអាយុនេះ ចាប់ផ្ដើមមានរូបរាងពិតប្រាកដ។ កម្មវិធី​ខ្លះ​ដូចជា សម្រាប់អំណាន ឬសម្រាប់គិតលេខ វានឹងជួយអោយកុមារយល់ពីអ្វីដែលល្អ ឬអាក្រក់ អាចគិតលេខបាន ឬមិន​អាចគិតលេខបាន។ តែទោះយ៉ាងដូចម្ដេចក៏ដោយ ក៏រាល់ការប្រើប្រាស់នូវសម្ភារះទាំងនេះ តម្រូវអោយ​មាន​ការពន្យល់ ពីឪពុកម្ដាយ ឬអ្នកចិញ្ចឹមអប់រំ ដោយខានមិនបាន។

ក្នុងដំណាក់កាលនេះ កុមារត្រូវទទួលបាន ការសិក្សាអប់រំមួយ សម្រាប់ចេះ«ស្វ័យរៀបចំខ្លួន» ដើម្បីត្រៀម​ខ្លួនចូល​ទៅ​ក្នុង​វ័យ«ជំទង់» ដែលជាវ័យមួយពិបាក ក្នុងការគ្រប់គ្រង។

៦- វ័យជំទង់៖ បញ្ញតិអាជ្ញាច្បាស់លាស់ សម្រាប់អាំងធើណែត និងល្បែងហ្គេម

ក្មេងជំទង់ តែងគិតថាខ្លួនឯងធំហើយ និងចង់ធ្វើខ្លួនទៅតាមការភ្លើតភ្លើន ដែលជាឥទ្ធិពលរបស់វត្ថុសម្ភារះនៅជុំវិញ ឬ​របស់សង្គម។ បែបនេះហើយ គេត្រូវយល់ថា យុវជនវ័យជំទង់នៅត្រូវការការអប់រំ យោបល់ និងការជជែកពិភាក្សា​ជា​ចាំបាច់ ជាពិសេស ពីសំណាក់ឪពុកម្ដាយ ឬអ្នកចិញ្ចឹមអប់រំ។

ក្នុងអាយុនេះ យុវជនជំទង់ ក្នុងសម័យកាលនៃបច្ចេកវិទ្យាទំនើប ស្គាល់សឹងតែទាំងអស់ នូវសម្ភារះដែលខ្លួនគាត់​ត្រូវ​ប្រើប្រាស់ រាប់តាំងពីទូរស័ព្ទដៃឡើងទៅ។  យុវជន នឹងទទួលផលពីភាពឆ្លាតវៃ ការឆ្នៃប្រឌិត និងការវិវត្តន៍ថ្មីៗ ផ្ដល់​ដោយ​សម្ភារះទាំងនោះ។ ល្បែងហ្គេមខ្លះ នឹងជួយអោយយុវជន ចេះសម្លឹងឃើញ និងប្រើនូវការសម្រេចចិត្តភ្លាមៗ ជា​មួយ​នឹង​ការវិន្និច្ឆ័យរបស់ខ្លួន ក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះ។

ប៉ុន្តែគេត្រូវបង្កើតការប្រុងប្រយ័ត្ន នូវសម្ភារះឬល្បែងហ្គេមខ្លះ ដែលយុវជនត្រូវប្រើ និងត្រូវដឹងថា ត្រូវលេងវា ឬប្រើ​ប្រាស់​តាមរបៀបដូចម្ដេច។ ការចូលទៅលេងអ៊ីនធើណែតច្រើនពេក ក៏នឹងបង្កើតអោយយុវជន​មាន«គំនិតចម្រុះ»​ច្រើនជ្រុល លើលពីអ្វីដែលការចង់ចាំ របស់មនុស្សធម្មតាមាន ហើយបង្កអោយគ្មានគោលជំហរក្នុងខ្លួនទៅវិញ។ គេត្រូវពន្យល់​អោយ​យុវជនដឹងពីគ្រោះថ្នាក់ ដែលអាចកើតមានតាមបណ្ដាញសង្គម ឬតាមរូបភាព រូបថត ឬវីដេអូ ការផ្ញើរសារ ឬអ្វីក៏ដោយ ដែលចេញពីបច្ចេកវិទ្យាទំនើបៗ តែអាចនឹងជះឥទ្ធិពលអាក្រក់មកម្ចាស់ខ្លួន ឬអ្នក​ចូលរួម​ទាំងនោះ។

៧- ស្គាល់ពីចំនុចត្រូវប្រុងប្រយ័ត្ន

នៅពេលសង្កេតឃើញ មានបញ្ហាគេងមិនលក់ ពិបាកក្នុងការផ្ចង់អារម្មណ៍ ...ឬលទ្ធផលនៅការសិក្សា​ធ្លាក់ចុះ​របស់​កុមារ ឪពុកម្ដាយឬអ្នកចិញ្ចឹមអប់រំ ត្រូវបង្កើនការប្រុងប្រយ័ត្នទ្វេឡើង និងត្រូវស្វែងរកពីឬសគល់នៃ ចំនុច​អវិជ្ជមាន​ទាំងនេះ។ រឿងខ្លះយើងអាចដោះស្រាយបាន ឬងាយដោះស្រាយបានភ្លាមៗ នៅពេលបញ្ហាកើតខុសពី«ធម្មតា» ពី​ដំបូងទី ដែល​ខុស​ពីការទុកបញ្ហា រហូតឡើងទុំជោរខ្លាំងនោះ។

ប៉ុន្មានចំនុចខាងលើ ជារឿងដែលសំខាន់សម្រាប់ការចិញ្ចឹមបីបាច់កុមារ តាមដំណាក់កាល នៅក្នុងសម័យកាល​ទំនើប​របស់យើង។ តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏សូមកុំភ្លេចថា អ្វីដែលសំខាន់ជាងនេះ គឺ«ភាពកក់ក្ដៅ» និង​«ការយល់ចិត្ត» ដែលកុមារត្រូវទទួលបានពីក្រុមគ្រួសារ ឬពីមជ្ឈដ្ឋានដែលកុមារកំពុងរស់នៅជាមួយ តែគេមិនត្រូវ​បំពាក់ទៅអោយកុមារ នូវសម្ភារះពោរពាស ទៅតាមសម័យកាល ទាំងខុសទំនងនោះទេ៕

----------------------------------------
ដោយ៖ ដ.កែវ - ប៉ារីស ថ្ងៃទី២៩ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៣
រក្សាសិទ្ធគ្រប់យ៉ាងដោយ៖ មនោរម្យព័ងអាំងហ្វូ